-
1 за
1. предлогс вин. п.при указании на направление движения за пределы чего-л.аръяғына, артына, тышына, ситенә2. предлогс вин. п.при указании цели действия, предмета, лица, в защиту которого совершается действиеөсөн3. предлогс вин. п.при обозначении цены-ға/-гә, өсөн4. предлогс вин. п.при указании лица, вместо которого кто-л. действуетөсөн, урынына5. предлогс вин. п.указывает на лицо, предмет, на который направлено действие-дан/-дән6. предлогс вин. п.при обозначении лица, предмета, который вызывает какое-л. чувствоөсөн7. предлогс вин. п.при указании на то, в каком качестве воспринимается кто-что-л.итеп, тип8. предлогс твор. п.при указании на предмет, место, позади которого происходит действиеартында, ситендә9. предлог.с твор. п.при указании на место вокруг, около чего-л., рядом с чем-л., где происходит действиеартында, эргәһендә, янында10. предлог.с твор. п.при обозначении движения, следования за кем-чем-л.артынан, арттан11. предлогс твор. п.при указании на непрерывность следования одного за другимартынан, һуңынан, бер-бер артлыодин за другим — береһе артынан икенсеһе, бер-бер артлы
12. предлогс вин. п.при указании предмета, места, лица, по другую сторону которого что-л. помещено-ға/-гә, эсенә, артына13. предлогс твор. п.при указании на причинусәбәпле14. предлогс твор. п.при указании лица, предмета, ради получения которого совершается действиеартынан, маҡсатынан сығып, -ға/-гә15. предлогс твор. п.при указании на лицо, предмет, который является объектом действия-ды/-де16. предлогс твор. п.при указании на лицо, предмет, от которого зависит наступление какого-л. действия-да/-дәочередь за мной — сират миндә, минең сират
17. предлогс твор. п.при указании на лицо, предмет, которому присущи те или иные свойства-ды/-де18. предлогс твор. п.при указании на номер, подпись и т.п. внешние признаки документа-лы/-ле, булған, менән19. предлогв знач. сказ.ыңғайвсе за, он один против — бөтәһе ыңғай, ул бер үҙе ҡаршы
20. предлогс вин. п.при указании на место вокруг, около чего-л., рядом с чем-л.артына, янына, эргәһенә21. предлогс вин. п.при указании на начало действия, обычно с глаголом-ға/-гә22. предлогс вин. п.при указании на промежуток времени, в течение которого совершается что-л.-да/-дә, эсендә, буйындасделать за два часа что-л. — нимәнелер ике сәғәт эсендә эшләү
23. предлог.с вин. п.при указании на время, отделяющее одно событие от другогоалда(н), элек, элгәре24. предлогс вин. п.при указании на превышение предела, меры-дан/-дән ашыу (артыу)25. предлогс вин. п.при указании на расстояниеарала, алыҫлыҡта, ерҙә26. предлогс вин. п.при указании причиныөсөн -
2 завалиться
1. сов.артына төшөү, төшөп китеү2. сов.төпкә батыу3. сов. разг.ҡырынайыу, ҡырын ятыу (ауыу), артҡа ауыу4. сов. разг.ауыу, ҡолау5. сов. перен., прост.провалитьсябарып сыҡмау, үтәй алмау6. сов. прост.лечь, улечьсяйоҡларға ятыу, ауыу, тәгәрәү(хоть) завались прост. - бик күп, тулып ята -
3 надписать
1. сов. чтоөҫтөнә (артына, тышына) яҙып ҡуйыу (яҙыу), (берәй нәмә) яҙыу2. сов. чтовыше написанного ранееяҙылған юл өҫтөнә яҙыу -
4 баранка
1. жкерәндил2. ж перен., прост.баранкаавтомобиль руле -
5 без
1. предлог с род. п.при указании на недостаток, отсутствие кого-чего-л.-һыҙ/-һеҙ2. предлог с род. п.в отсутствие кого-л.-дан/-дән башҡа, юғында, юҡ саҡта3. предлог с род. п.при словах, обозначающих количество или меру, указывает на недостающее до полной меры количество-дан/-дәнбез исключения — береһе лә ҡалмай, тулыһынса, бөтөнләй
без оглядки — артына ҡарамайынса, алдын-артын ҡарамай
без умолку — туҡтауһыҙ, туҡтамайынса, өҙлөкһөҙ
-
6 встать
1. сов.тороу, баҫыу, тороп баҫыу, аяғүрә (аяҡҡа) баҫыувстать на ноги прям., перен. — аяғына баҫыу (тороу), аяҡҡа баҫыу
2. сов. разг.остановитьсяйөрөмәй (эшләмәй) башлау, туҡтау, туҡталыу3. сов. разг.покрыться льдомвстать на путь чего или какой — юлына баҫыу, юлға баҫыу
встать на сторону чью-л. — кемдеңдер яғына баҫыу, кем яҡлылыр булып китеү
встать с левой ноги — һул аяҡтан тороу (кәйеф булмау, уңмау)
4. сов.аяҡҡа баҫыу, һауығыу5. сов. о растенияхүҫеү, күтәрелеү, ҡалҡыу6. сов.подняться на борьбукүтәрелеү7. сов.взойтисығыу, ҡалҡыу, тыуыу, атыу8. сов.перед кем-чем; перен.возникнуть, появитьсякилеп тыуыу (сығыу, баҫыу)9. сов.куда-л., на что-л.; разг.баҫыу, тороу10. сов. разг.уместитьсяурынлашыу, һыйыу11. сов.приступить к какой-л. работетороу, баҫыу -
7 горизонт
1. м в разн. знач.офоҡ, күк йөҙө2. м геол.горизонтпоявиться на горизонте — килеп сығыу, күренә башлау (кеше араһында)
исчезнуть с горизонта чьего — юҡ булыу, күренмәй башлау
-
8 задворки
1. только мн.аҙбар арты, арт яҡ2. только мн.чего; перен.ҡала (ауыл һ.б.) ситена задворках чего — ситтә, артҡы планда (булыу), төпкөлдә
-
9 заехать
1. сов. к кому, кудаинеү, инеп сығыу, тейеү, һуғылыу2. сов.въехать куда-л.инеү3. сов.за кем-чемалырға (артынан, өсөн) инеү4. сов.попастьбарып инеү (төшөү, менеү)5. сов.подъехать со стороныуратып (урап барып) инеү6. сов.за чтобарып (килеп) сығыу7. сов.во что и без доп.; прост.тондороу, һуғыу -
10 залечь
1. сов.лечь надолгооҙаҡҡа (ныҡлап) ятыу2. сов.йәшенеп (боҫоп) ятыу3. сов.урынлашыу, ятыу4. сов. геол.ятыу5. сов.ятыу, һалыныу6. сов. перен.глубоко запастькүңелгә инеп ултырыу (һеңеү), йөрәккә үтеү -
11 заронить
1. сов. чторазг.төшөрөп ебәреү2. сов. чтоперен.ҡуҙғатыу, тыуҙырыу, уятыузаронить искру чего — сатҡы һалыу, ниҙер уятыу
-
12 затащить
1. сов. кого-чтоһөйрәп индереү, һөйрәп килтереү (ташыу)2. сов. кого-чтоутащитьалып китеү, олаҡтырыу3. сов. кого-чтоперен., разг.привестиалып инеү, индереү -
13 кулиса
1. жсәнғ.кулисасәхнә декорацияһының ике яҡ ҡабырғалағы ҡат-ҡат булып торған өлөшө2. ж с.-х.кулисабаҫыу ерен һыуыҡтан, ҡоролоҡтан һаҡлау һәм ҡар тотоу өсөн рәт-рәт итеп сәскән оҙон һабаҡлы үҫемлек һыҙаттарыза кулисами: — 1) сәхнә артында
2) артистар араһында; 3) күсм. йәшерен, аҫтыртын -
14 наполовину
1. нареч.яртылаш2. нареч.не до концаярты-йорто, ярым-йорто, ярым-ярты, ярым -
15 обойти
1. сов.кого-что и без доп.тирәләп әйләнеү, йөрөп сығыу, әйләнеп урап (йөрөп) сығыу2. сов. чтопройти сторонойситләтеп (урап, уратып) уҙыу, ситләтеп (урап, уратып) үтеү3. сов.кого-что; перен.миноватьҡағылмау, теймәү, эләкмәү4. сов. что; перен.избежать в разговореәйтмәү, әйтмәй ҡалыу (китеү, үтеү), ҡағылмау, һүҙ сығармау (ҡуптармау)5. сов. что; перен.уклониться от исполненияурап (ситләтеп) үтеү6. сов.кого, чем; перен.оставить без повышения, награды и т.п.мәхрүм итеү, бирмәй (ситтә, төшөрөп) ҡалдырыу7. сов.кого-что; перен.распространитьсятаралыу, йәйелеү, барып етеү, мәғлүм булыу8. сов.кого; прям., перен., разг.опередитьуҙып китеү, алға сығыу, артта ҡалдырыу9. сов.кого-что; воен.зайти в тылтылға кереү (инеү), әйләнеп артына төшөү -
16 откинуться
1. сов.асылыу2. сов.артҡа ташланыу (һөйәлеү) -
17 подцепиться
сов.(артына) йәбешеү (аҫылыныу), йәбешеп аҫылыныу -
18 пожар
мянғын, уткак на пожар (бежать, лететь и т.п.) — артына ут ҡапҡандай (ашығыу, сабыу һ.б.)
не на пожар — янғын һүндерергә түгелдер әле, һис тә ҡабаланырға түгел
-
19 посадить
сов. см. сажатьауыр хәлгә ҡалдырыу; посадить на шею — елкәгә ултыртыу (кеше иҫәбенә йәшәтеү)
-
20 приглашённый
1. прич. от пригласить2. прил.саҡырылған3. в знач. сущ. м и ж приглашённый и приглашённаясаҡырылған кеше, саҡырыу буйынса килеүсе кеше, ҡунаҡ
- 1
- 2
См. также в других словарях:
посу — (ПОСЫНУ) – 1. Кешеләргә, хайван кошларга күренмәс өчен берәр җиргә, берәр нәрсә артына, эченә яшеренү, качу. Берәр нәрсә эченә яки артына яшеренү (табигать күренешләре, җансыз нәрсәләр тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
арт — Тирәлектә: күз караган якка капма каршы як; киресе: Ал. с. Арттагы, арткы, артта торган 2. Кеше гәүдәсендә һәм киемдә: арка ягы 3. Хайван гәүдәсендә: баш ягына капма каршы як, артсан 4. Нәр. б. ал ягының каршысындагы өлеше, арткы өлеше. Урындык,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бату — ф. 1. Сыеклык төбенә китү. Көпшәк яки үзле масса эченә өлешчә яки бөтенләй кереп урнашу. Сыек яки үзле масса эченә кереп үлү. Басканда уелып керү, көпшәк булу, тотмау (юл яки аяк баскан җир тур.) 2. Уелып керү, чокырланып тору 3. Нык чылану яки… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
баю — I. Бату, офык артына китү (күк җисемнәре тур.). II. БАЮ – 1. Байлык җыю, бай була бару 2. Мәгънәви кыйммәте булган нәрсәләр белән тулылану яшәешем матурайды, баеды … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җиле — 1. Киләптәге җепне чуалтмас өчен куела торган бау, ул җепләрнең чатлашып килгән урынына бәйләнә. Туку станында көре артына урнаштырылган, шул ук хезмәтне үти торган таяк 2. Гомумән төрле максатларда кулл. тор. элмәкле, муенсалы бау, киндерә.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
колонна — 1. Фронтоннарны, бинаның эчке өлешләрен терәп тотып торган архитектура корылмасының юан һәм озын багана сыман бер кисәге 2. Берсе артына икенчесе басып тезелгән хәрби хезмәткәрләр, хәрби отрядлар рәте, сафы. Шундый тәртиптә урнашкан яки хәрәкәт… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
рампа — 1. Сәхнәне яктырту өчен сәхнә алдына тезелгән лампаларны каплап торган барьер. Шундый барьер артына урнаштырылган һәм сәхнәнең алгы ягын түбәннән яктыртып торган аппаратура 2. Зур бинаның (мәс. завод бинасының) транспорт кереп чыгып йөри, йөкләр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
рәшәткә — 1. Тар такталардан тезеп яки металл чыбыкларны аркылы торкылы беркетеп эшләнгән корылма. Такта яки металл чыбыклар белән берәр нәрсәне, урынны әйләндереп алган койма, киртә 2. Каты ягулык янганда көле аска төшсен өчен куелган челтәр. РӘШӘТКӘ… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төрү — ф. 1. Берәр нәрсәне кат кат бөкләү, бөтерү 2. Тәмәкене тартыр өчен кәгазь кисәгенә салып, тыгыз итеп бөтереп, нечкә, кыска челем ясау 3. Берәр нәрсәне кәгазьгә, чүпрәккә һ. б. ш. урау. Шундый эш өчен ярарлык төрү кәгазе 4. Берәр кешене материал,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тың-тук — Каты әйбер белән икенче каты әйбергә сукканда бер зыңгылдап, бер тукылдап чыккан тавышны белдерә. II. ТЫҢ – ТЫҢГА ЙӨРҮ (ЧЫГУ) – этн. Берәр эшне фаллау (гадәттә читтәге кешенең язмышын белү) өчен кичен кемнең дә булса тәрәзә артына барып,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чайнворд — Буш шакмакларга берсе артына берсе тоташкан сүзләр язудан торган башваткыч (кроссвордка охшаш) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге